Didam: Transactie tussen de gemeente en ProRail

De voorzieningenrechter van de Rechtbank Midden-Nederland heeft onlangs (19 september jl.) een uitspraak gewezen waarin de vraag centraal stond of een voorgenomen verkoop van een perceel gemeentegrond aan ProRail in lijn was met de overwegingen uit het Didam-arrest. Een interessante kwestie, aangezien het twee aanbestedende diensten in de zin van de Aanbestedingswet betreft (een overheid en een publiekrechtelijke instelling).

Feiten

De zaak ziet op het volgende. ProRail verzoekt de gemeente om haar een perceel grond te verkopen teneinde hier een onderstation te realiseren. Volgens ProRail is deze aanpassing noodzakelijk om de continuïteit van het treinvervoer te kunnen blijven garanderen. De gemeente toont zich vervolgens – enkel en alleen met het oog op de realisatie van het onderstation – bereid om het perceel aan ProRail te koop aan te bieden.

In de nabijheid van het perceel bevindt zich een tankstation. Wanneer de eigenaar van dit perceel en verhuurder van het tankstation lucht krijgt van de voorgenomen grondtransactie, maakt hij aan de gemeente kenbaar tevens interesse te hebben in de aankoop van het perceel.

De gemeente maakt het voornemen om het perceel aan ProRail te verkopen vervolgens wereldkundig door middel van een publicatie in het gemeenteblad. In de publicatie staat dat de transactie de plaatsing van het onderstation mogelijk moet maken. Derden met een rechtens te honoreren belang kunnen volgens tot uiterlijk 21 augustus 2022 tegen de gemeente een kort geding instellen, bij gebreke waarvan hun recht om op te komen tegen de uitgifte volgens de gemeente komt te vervallen.

Het kort geding

De eigenaar van het tankstation dagvaardt de gemeente. ProRail voegt zich aan de zijde van de gemeente.

In deze procedure vordert de eigenaar van het tankstation dat het de gemeente dient te worden verboden om uitvoering te geven aan de voorgenomen verkoop. De eigenaar van het tankstation is van mening dat de gemeente ruimte had moeten bieden aan potentiële kopers om mee te dingen. De gemeente mocht er volgens de tankstation eigenaar niet vanuit gaan dat op grond van objectieve, toetsbare en redelijke criteria maar één serieuze gegadigde in aanmerking zou komen voor de koop van het perceel.

De voorzieningenrechter is met ProRail en de gemeente van mening dat de realisatie van het onderstation op dit betreffende perceel essentieel is voor de continuïteit van het treinvervoer. Verder acht de voorzieningenrechter van belang dat de gemeente slechts tot verkoop bereid is wanneer dit in het openbaar belang is en tevens omgevingsrechtelijk is toegestaan. De rechtbank overweegt zodoende dat de voorgenomen verkoop tot stand is gekomen in lijn met het Didam-arrest, namelijk op basis van objectieve, toetsbare en redelijke selectiecriteria. Er bestaat maar één gegadigde; enkel ProRail kan het onderstation realiseren daar de minister deze taak bij ProRail heeft neergelegd. De vorderingen van de eigenaar van het tankstation worden afgewezen.

Persoonlijke noot

Men kan zich hier afvragen of de rechter wel tot deze inhoudelijke toets had moeten toekomen.

De beginselen van het Didam arrest lijken met name gericht op bescherming van de mededingingsruimte van de burger (en bedrijven) bij transacties door een overheidslichaam met andere burgers (en bedrijven). Bij een transactie tussen overheidsorganen zoals hier (althans: een overheidslichaam en een publiekrechtelijke instelling) lijkt deze bescherming niet in het geding. Zeker niet nu de burger nog altijd via publiekrechtelijke weg zijn bezwaren over besluiten kan uiten.

Dit is ook terug te zien in het aanbestedingsrecht: wanneer tussen aanbestedende diensten (zoals de gemeente en ProRail) onderling opdrachten worden gegund, is het in beginsel niet noodzakelijk om mededingingsruimte te bieden (art. 2.24a Aanbestedingswet 2012).

Vooralsnog is deze kwestie dus nog niet in de (lagere) rechtspraak uitgekristalliseerd. Wij blijven het voor u in de gaten houden!

Heeft u vragen over deze blog, dan kunt u contact opnemen met Ellis Cuijpers.